Aan een (artistieke) nalatenschap kunnen de volgende waarden toegekend worden binnen een waarderingstraject.:
De nalatenschap heeft een kunsthistorische waarde als het bovenop de historische waarde ook getuigt van een kunstzinnigheid, creativiteit, oorspronkelijk in idee, vorm of functie, of als het een goed voorbeeld is van het werk van een bepaalde kunstenaar, ontwerper of architect.
Vragen als ‘Wat is de positie/ waarde/ belang van de kunstenaar binnen het kunstenveld?’ en ‘Van welke artistiek netwerk(en) maakt de kunstenaar deel uit?’ bepalen mee de kunsthistorische waarde.
De nalatenschap heeft een intrinsieke waarde wanneer het qua vorm of uiterlijk een bijzondere kwaliteit, bezit en/of getuigt van een vernieuwende techniek en/of vakmanschap of interessant experiment.
Dit is de actuele, sociale, religieuze, politieke, maatschappelijke of spirituele betekenis van een nalatenschap voor een groep of gemeenschap. Bijvoorbeeld heeft een nalatenschap deze waarde wanneer het mensen aanspreekt dankzij een dergelijke politieke of andere relevantie of als het het bewustzijn voor specifieke onderwerpen, cultuur en geschiedenis van een specifieke groep in de maatschappij verhoogt.
De gebruikswaarde heeft betrekking op het feitelijke, actuele gebruik van de nalatenschap, waaronder de wetenschappelijke -, educatieve – en evenementiële waarden. Deze waarden hebben ook een impact op de verdere ontsluiting en de toegankelijkheid van de nalatenschap.
De nalatenschap heeft een wetenschappelijk waarde wanneer er onderzoekspotentieel is. Hierbij kun je bijvoorbeeld de vraag stellen of er een onderzoek wordt uitgevoerd op het archief, het oeuvre of het leven van de kunstenaar. Wat zijn de wetenschappelijke valorisatiemogelijkheden?
De nalatenschap heeft een educatieve waarde wanneer er mogelijkheden zijn voor het onderwijs. De nalatenschap kan op verschillende manieren gebruikt worden binnen educatieve doeleinden, bijvoorbeeld voor het aanleren van een specifieke techniek.
Vragen als ‘Kan de nalatenschap gebruikt worden voor educatieve doeleinden?’ en ‘Past het in de lopende onderwijsinitiatieven?’ kunnen deze waarde mee bepalen.
Wanneer de nalatenschap grondstof biedt voor lopende en/of nieuwe (publiek)projecten heeft het een evenementiële waarde. Hierbij kan je een antwoord bieden op de vragen ‘Van welke (lopende) projecten kan de nalatenschap deel uitmaken?’ en ‘Is de nalatenschap inzetbaar voor publiekgerichte activiteiten?’.
Voor de economische waarde wordt er gekeken naar de financiële waarde van de nalatenschap voor onder meer verkoop. Zo bezit elk oeuvre en archief van een kunstenaar een zekere marktpotentieel.
Het toekennen van enkele waarden, aan bijvoorbeeld een (artistieke) nalatenschap, gebeurt niet willekeurig maar aan de hand van vastgelegde criteria binnen een vergelijkings- of referentiekader. Deze wordt ook onderbouwd door beredeneerde argumenten. Voor de waardering zijn de criteria gebonden aan de methode die je kiest en aan wat je waardeert. In het waarderingskader van CKV worden deze onderverdeelt in vier clusters: de cultuurhistorische -, sociaal-maatschappelijke -, gebruikswaarde en comparatieve criteria. Bij de laatste cluster wordt niet alleen ingegaan op de economische waarde van de nalatenschap maar ook op de herkomst, het veldbelang van de kunstenaar en de materiële staat.
Het vastleggen van waarden en het potentieel belang van de nalatenschap kan uitgedrukt worden op diverse manieren. Bijvoorbeeld aan de hand van een score, die beargumenteert wordt of een waardestelling (statement of significance). Belangrijk is dat aan begin van de waardering ook het gewicht van de criteria en waarden worden vastgelegd. Zo ga je kijken naar hoe zwaar je de verschillende onderdelen gaat laten doorwegen binnen het waarderingsproces.
Tip: Leg op voorrand van het waarderingsproces de criteria vast en de methode die je gaat gebruiken. Zorg ervoor dat iedereen, die betrokken is bij het proces, de definities van de criteria en waarden begrijpt en kent.