Vraagstelling
Als eerste is het noodzakelijk om de vraagstelling en de aanleiding tot het waarderingstraject vast te leggen. Hierbij geef je een antwoord op de volgende vragen: ‘Waarom wil je de nalatenschap waarderen?’ en ‘Wat wil je waarderen?’. Naast het vastleggen van de redenen waarom je dit traject gaat uitvoeren, ga je ook kijken naar welk deel van de nalatenschap je wil waarderen. Bijvoorbeeld voer je het traject uit op het geheel, het archief, het oeuvre, enkele kunstwerken of archiefstukken.
Wanneer je een gericht einddoel hebt voor je waarderingstraject, is het mogelijk om het overzicht te behouden op het gehele proces. Verder bepaalt het mee welke methode je gaat kiezen voor het traject en is het gekoppeld aan het waarderingsrapport.
Tip: Schets de context waarbinnen je gaat waarderen. Waarom waarderen? Vanuit welk perspectief? Wie voert de waardering uit? Wat gaan we waarderen? Hoe waarderen? Welke tool ga je gebruiken?
Stakeholders
Als tweede stap ga je kijken naar wie je wil betrekken bij het waarderingstraject. Bijvoorbeeld kan je een klankbordgroep opstellen bestaande uit medewerkers en (externe) partners die bij het traject betrokken kunnen worden. Hierdoor wordt de waardering inhoudelijk en objectief onderbouwd en krijgt het een breed draagvlak. Daarnaast kan je ook een trajectbegeleider (coördinator) benoemen en een kernteam samenstellen die eindverantwoordelijkheid heeft over de verschillende criteria (onderdelen) binnen het proces.
Tip: Denk goed na over wie je wil betrekken bij dit waarderingstraject en waarom. Kijk naar de specifieke expertise van de persoon of naar zijn bijzondere band met de (artistieke) nalatenschap of kunstenaar. Voor een geslaagde waardering is het belangrijk dat de deelnemers voldoende informatie bezitten over het deel dat gewaardeerd wordt en dat de criteria en waarden voor iedereen duidelijk zijn.
Criteria
Voor je aan het waarderingsproces begint is het hoofdzakelijk om de criteria vast te leggen. Deze is afhankelijk van de methode die je kiest voor het proces. Beargumenteer en beschrijf de criteria zodat deze voor de betrokkenen duidelijk zijn en dat iedereen het begrijpt.
Informatie verzamelen
Belangrijk voor het uitvoeren van een waarderingstraject is het verzamelen van voldoende informatie over het onderdeel dat je gaat waarderen, over de kunstenaar en de nalatenschap. Vooraleer je waarde gaat bepalen, moet er kennis en inzicht zijn over de materialen , omgeving en context van hetgeen dat je gaat waarderen. Als dat niet zo het geval is, moet je de benodigde kennis kunnen verzamelen tijdens je waarderingstraject.
Voldoende kennis over de nalatenschap en kunstenaar helpt bij het toekennen van de juiste erfgoedwaarden, het maken van keuzes en het beargumenteren van beslissingen.
Scoren van de waarden
Wanneer je duidelijk hebt vastgelegd wat je gaat waarderen, wat de criteria zijn en de klankbordgroep hebt samengesteld, kan je beginnen aan het waarderingsproces. Binnen dit proces ga je aan de hand van de criteria enkele waarden toekennen aan de nalatenschap. De waarde kan uitgedrukt worden in een score, die beargumenteerd wordt, een waardestelling (statement of significance) of een onderverdeling van de collectie in verschillende categorieën.
Waardering
De resultaten van een waarderingstraject verwerk je in een rapport met de volgende indeling: opzet, verloop en waardestelling. Dit dient als uitgangspunt voor het verder ondernemen van stappen en beslissingen voor het duurzaam behoud en beheer van de nalatenschap. Aan de hand van dit rapport is het ook mogelijk om deze te beargumenteren en prioriteiten vast te leggen.
Tip: een waarderingsrapport bevat best:
- Een opzet: toelichten waarom je het waarderingstraject bent aangevat.
- Verloop: welke tool werd er gebruikt, toelichten van de gebruikte (erfgoed)waarden en criteria met argumentatie in welke mate die aanwezig zijn.
- Een samenvattende waardestelling: een verklaring waarom de (artistieke) nalatenschap belangrijk is voor te bewaren.
Het waarderingsproces en rapport kan meegenomen worden als basis om verdere stappen te ondernemen voor de (artistieke) nalatenschap. De toegekende waarden en draagvlak binnen het cultureel veld bepalen mee hoe je om gaat gaan met de nalatenschap en de uitwerking van een (toekomstige) estate.