Bepaalde duur
Het eerste model gaat uit van een tijdelijke werking, van een estate van bepaalde duur. Hierbij worden de doelstellingen duidelijk afgebakend en afgelijnd. Er kan een plan uitgewerkt worden, met berekening van tijd, middelen en financiering. Opgelet: het vastleggen van einddoelstellingen voor het opheffen van de estate is afhankelijk van je juridische entiteit. Hou dus rekening met de wetgeving rond deze structuren en welke stappen er ondernomen moeten worden voor het opheffen van je organisatie.
Bij een estate van bepaalde duur kan er bijvoorbeeld tijdelijk een bestuur opgericht worden, dat zich inzet voor het opstarten van een estate met enkele afgelijnde doelstellingen, zoals het organiseren van een retrospectieve tentoonstelling(en), het maken van een inventaris en/of Catalogue Raisonné (oeuvrecatalogus). Wanneer deze doelstellingen gerealiseerd zijn, kan er beslist worden om de estate op te zeggen of op een andere manier verder te zetten. Ook kan je in deze fase nagaan wat het cultureel draagvlak is van de nalatenschap en hoe deze verder kan ingezet worden in de toekomst. Deze manier van werken vraagt op korte termijn een groot engagement, maar kan op langer termijn de drijvende kracht vormen van de estate.
Er zijn verschillende redenen om te kiezen voor een estate van bepaalde duur. Een van de redenen om deze op te heffen, is het vervallen van de auteursrechten. Dit recht geldt tot zeventig jaar na het overlijden van de kunstenaar. Na afloop komen de werken in het publiek domein terecht en mogen ze geëxploiteerd worden zonder toestemming. Dit zorgt voor verlies van controle, waardoor de nalatenschap een eigen leven begint te leiden.
Een andere manier om de estate op te heffen, is door de (artistieke) nalatenschap over te dragen aan een collectiebeherende instelling, bijvoorbeeld een museum of andere initiatieven. Hiervoor zijn natuurlijk wel een draagvlak en middelen nodig. Het uitzoeken van een geschikte bestemming voor de nalatenschap bij een collectiebeherende instelling kan één van de doelstellingen zijn van een estate van bepaalde duur.
Check ook pagina ‘Beheren van je nalatenschap’ in dit kennisdossier voor meer informatie over het schenken van je (artistieke) nalatenschap aan een collectiebeherende instelling.
In het geval van een tijdelijke werking dient dus goed nagedacht te worden over het einddoel en eindbestemming van de (artistieke) nalatenschap. Het bepalen van die bestemming kan ook één van de doelstellingen zijn van de estate. Hou hier dus rekening mee bij de oprichting van de estate en het vastleggen van de juridische structuur.
Artistieke nalatenschap van beeldende kunstenaar Urbain Mulkers (1945-2002):
Enkele jaren na het overlijden van Urbain Mulkers richtte zijn vrouw, Thérèse Mulkers-Dumont samen met enkele vrienden een commissie op om het behoud en beheer van de (artistieke) nalatenschap te waarborgen. De Commissie stelde uiteenlopende doelen op om de nalatenschap zichtbaar en toegankelijk te maken. Deze doelen omvatten het uitwerken van een documentair kunstboek, het organiseren van tentoonstellingen met begeleide rondleidingen en lezingen, en het inventariseren van zowel zijn persoonlijke archief als zijn archief als directeur van het Provinciaal Museum in Hasselt. Uiteindelijk heeft de commissie haar werkzaamheden afgerond met het plaatsen van beide inventarissen op een website, waarmee een waardevolle bijdrage is geleverd aan de duurzame ontsluiting van zijn nalatenschap.
(Thérèse Dumont)
