Specifiek voor de beeldende kunst is een nalatenschap een bijzondere situatie omdat er allerlei facetten aan verbonden zijn, zoals een (omvangrijk) archief, oeuvre en leef- en werkomgeving, die het leven van de kunstenaar in beeld brengen. Elke nalatenschap heeft zijn eigen specifiek kwaliteit en kwantiteit en vereist daarom een op maat gemaakte aanpak. Er bestaat geen pasklaar model voor het beheren van een estate. Een cruciale vraag die hierbij vaak als uitgangspunt dient, is ‘Hoe wil je als kunstenaar herinnert worden?’.
Binnen een estate planning komen steeds dezelfde vragen aanbod.:
- In welke toestand verkeert de nalatenschap?
- Wie kan/ wil de estate beheren?
- Welke doelstellingen wil je bereiken (op kort, middellang en lang termijn)?
- Met welke organisaties of instanties (lokaal, nationaal en internationaal) wil je samenwerking(en) aangaan om de nalatenschap te activeren, kenbaar te maken?
- Welke juridische-administratieve structuur is wenselijk?
- Hoe financier je de estate?
- Kan/ wil je het archief overdragen aan een collectiebeherende instelling?
Idealiter denk je als kunstenaar reeds tijdens je leven na over deze vragen en werk je eventueel een planning uit voor het oprichten van een (toekomstig) estate. Bij het uitwerken van dit plan kan je de volgende vragen stellen ‘Wat met mijn nalatenschap?’, ‘Hoe wil ik dat mijn werk wordt tentoongesteld, bewaard of verkocht?’, ‘Hoe kan ik mijn nalatenschap beschermen?’ en ‘Welke stappen kan ik als kunstenaar al ondernemen?’. Deze vragen zijn een startpunt waarmee je verder aan de slag kan gaan voor het organiseren van een (toekomstige) estate en het vastleggen van enkele afspraken rond het behoud en beheer van de (artistieke) nalatenschap.
Ook kan je als kunstenaar je eigen intenties over je nalatenschap kenbaar maken aan familie, vrienden en kennissen door erover te praten of hen mee te betrekken in de werking van je artistieke carrière, door bijvoorbeeld samen tentoonstellingen te organiseren of hen een uitgebreide inkijk te geven in het bewaard gebleven materiaal. Door deze visie onder woorden te brengen in de vorm van een testament kunnen de erfgenamen deze gebruiken als leidraad voor het oprichten van de estate en het beheren van de (artistieke) nalatenschap. Daarnaast kan je als kunstenaar via het testament ook enkele afspraken en beslissingen maken rond het behoud en beheer van de (artistieke) nalatenschap, zoals bijvoorbeeld het onderbrengen van een deel van de werken bij een collectiebeherende instelling of de gehele nalatenschap te laten opnemen binnen een stichting.
Geconfronteerd worden met de (naderende) eindigheid van het leven is niet gemakkelijk, maar je kan als kunstenaar al veel bereiken door er goed over na te denken. Het voorbereiden van een estate planning of het opstarten van een estate bij leven heeft een aantal voordelen, op vlak van (erf)belastingen en het biedt de mogelijkheid om je eigen waarden, overtuigingen en normen vast te leggen en uit te werken. Verder oefen je na je dood nog een zekere controle uit over je nalatenschap, over de keuzes en beslissingen die er gemaakt kunnen worden. Het biedt een houvast en continuïteit voor de belanghebbenden om verder mee aan de slag te gaan.
Wanneer dit niet gebeurd is, is het aan de erfgenamen of betrokkenen om het planningsproces zelf te doorlopen. Ook zij hanteren best de (vermoedelijke) intenties van de kunstenaar als leidraad, of ze nu op papier staan of niet. Belangrijk hierbij is om z’n duidelijk mogelijk beeld te hebben van wat de inhoud van de nalatenschap is om beslissingen te nemen, te beargumenteren en doelstellingen vast te leggen. Registratie is een essentiële voorwaarde om de collectie goed te kunnen beheren. Tevens helpt het bij het leggen van de juiste focus en het betrekken van de juiste mensen bij het opstarten van een estate en duurzaam bewaren van de nalatenschap.
Om na te gaan wat het potentieel is, wat de mogelijkheden zijn, hoe de kunstenaar het zelf gewild zou hebben en of er interesse is om de nalatenschap duurzaam verder te zetten kan je advies en informatie winnen bij persoonlijke en professionele contacten uit het netwerk van de kunstenaar, zoals vrienden, familie, kennissen en experten ter zake. CKV kan optreden als klankbord/gesprekspartner, geeft advies en biedt ondersteuning bij het leggen van contacten
Concreet: Durf vragen te stellen aan en advies te winnen bij iedereen die verbonden is met de (artistieke) nalatenschap. Betrek de persoonlijke en professionele contacten van de kunstenaar, zoals onderzoekers, galeriehouders en curatoren bij het planningsproces om de verschillende mogelijkheden te verkennen en het draagvlak van de (artistieke) nalatenschap in kaart te brengen.